ADP13.-c-Wikipedia-Martyrium_von_Johann_Esch_und_Heinrich_Voes_Ludwig_Rabus_1554

De Duitse versie van het boek met het verslag over de dood van Hendrik Vos en Jan van Esschen op de brandstapel. © Wikipedia

Augustijnen eerste martelaren protestantisme

Vijfhonderd jaar geleden viel het doek over de aanwezigheid van de augustijnen in Antwerpen. In de zomer van 1523 belandden twee augustijnse confraters met sympathie voor de ideeën van hun ordegenoot Maarten Luther in Brussel op de brandstapel. Ze worden beschouwd als de eerste martelaren van de Reformatie.

Aan het begin van de 16de eeuw arriveerden in Antwerpen zogenaamde augustijnen-observanten van de Saksische Congregatie. Ze kregen een huis met grond in de Ridderstraat. Daarop bouwden ze een kapel, die in 1513 toegewijd werd aan de Heilige Drievuldigheid. De observanten hielden zich strakker aan de regel van Augustinus dan de gewone augustijnen. Hun opkomst leidde bij de augustijnen niet tot een formele breuk, maar zij kregen wel een zekere bestuurlijke zelfstandigheid in aparte congregaties. Hun invloed in de orde groeide en na verloop van tijd bepaalden ze steeds meer het aangezicht ervan. De bekendste augustijnse observant was Maarten Luther (1483-1546), lid van de Saksische congregatie, die in 1517 zijn 95 stellingen aan de deur van de Wittenbergse slotkerk timmerde. Andere observantencongregaties konden het lutherse gedachtegoed best waarderen. Een reactie kon niet uitblijven. Begin 1521 werd Luther door de paus geëxcommuniceerd en in mei van hetzelfde jaar werd hij door keizer Karel V in de rijksban geslagen.