13-Cicero_Denounces_Catiline_in_the_Roman_Senate_by_Cesare_Maccari-wikimedia

Cicero’s meer dan actuele grondwet

Met Maarten Klinks Wet en rechtvaardigheid is het voor het eerst dat van Cicero’s De legibus een vertaling in het Nederlands verschijnt. Toch is deze historische publicatie niet de hoofdreden van deze recensie. Cicero’s twintig eeuwen oude denkoefening komt immers net op tijd, want in Nederland staat de grondwet ter discussie en ons land kent verkiezingen met een hoge inzet.

Weinig Romeinen kennen we zo goed als Marcus Tullius Cicero (106-43 v.C.). Het is 52 v.C., zo neemt men aan, wanneer hij werkt aan zijn dialoog De legibus, letterlijk ‘Over de wetten’. Het eerste triumviraat is gevormd, de toekomst van de republiek ziet er dreigend uit. Cicero moet moeilijke keuzes maken en het lijkt wel alsof hij in deze periode tijd neemt voor een tweedelig politiek testament. In zijn De re publica, ‘Over de staat’, filosofeert hij over de ideale staatsvorm – volgens hem: de Romeinse republiek – en in één adem werkt hij door aan wat we misschien een ontwerp van grondwet kunnen noemen voor die republiek: De legibus.