Merton mag beschouwd worden als een milieuactivist en ecologist avant la lettre. © Unsplash

Dagboeken van een hedendaagse mysticus

Bij uitgeverij Damon verscheen dit jaar De mens achter de monnik – Een leven in dagboeken, een compilatie van de zeven volumes die Thomas Merton (1915-1968) vanaf 1939 bij elkaar pende. Vanuit de smaakmakende Nederlandse titel vraag je je af of mens en monnik eigenlijk wel van elkaar te scheiden zijn? Het meer dan vierhonderd bladzijden tellende werk geldt zeker ook als een uitdieping en uitbreiding van Mertons bestseller The Seven Storey Mountain, het in 1948 uitgebrachte relaas van zijn bekering.

Merton heeft een grillig parcours bewandeld. Hij werd geboren in het Franse Prades in de Pyreneeën. Zijn kunstzinnige ouders heeft hij in het begin van zijn Louteringsberg beschreven als gevangenen in de wereld en tegelijk niet van de wereld, niet als heiligen, maar als kunstenaars. Beiden hadden wortels in Wales en kwamen elkaar tegen in een Parijse schilderschool. Vader Owen Merton was een Nieuw-Zeelandse schilder met Europa en de Verenigde Staten als werkterrein, die als tuinier en organist bijverdiende. Op zijn wens werd zijn zoon gedoopt als lid van de Kerk van Engeland. Moeder Ruth Jenkins was een Amerikaanse quaker en kunstenares die overleed toen Merton zes en zijn broer John Paul (in 1943 als soldaat omgekomen) nog geen drie jaar oud was. Door de oorlogsomstandigheden verhuisde het gezin begin 1916 al naar Amerika. Vroeg wees geworden belandde Merton als scholier in Montauban, waar hij gepest werd, en later in Londen, waar het hem beter ging. Zijn jeugd is gekenmerkt door verhuizingen en reizen. Tijdens zijn universitaire studie moderne talen in Cambridge leidde hij een turbulent leven, maar hij maakte vanaf januari 1935 een nieuwe, serieuzere start aan de Columbia-universiteit in New York. Hier ontstonden levenslange vriendschappen. Een vriend bracht hem in die tijd in contact met een hindoemonnik. Die raadde hem aan om de bronnen van zijn eigen traditie aan te boren en beval de lectuur van Augustinus’ Bekentenissen en Thomas a Kempis’ Navolging van Christus. Het zaad was gelegd. Zonder daar veel van te begrijpen, woonde hij voor het eerst een mis bij in de Corpus Christikerk van New York, waar hij in 1938 werd gedoopt. Het was het begin van een nieuw leven die naar father Louis, zijn kloosternaam, zou leiden.