De kracht van troostplekken

Ze zijn nog een vrij nieuw fenomeen, maar ze verschijnen her en der in onze samenleving. Troostplekken worden ze genoemd. Of stilteplekken. Toen aan het begin van de covidpandemie zoveel mensen stierven – vaak alleen en in schrijnende omstandigheden, terwijl familieleden ontzegd werd op een zinvolle manier afscheid te nemen van hun geliefde – groeide een diepmenselijke behoefte die leegte enigszins te vullen. Zo ontstonden nieuwe vormen en plaatsen om te verwijlen bij het verdriet en om de geliefde dode te gedenken. Oorden waar letterlijk ruimte voorzien is voor het verdriet en het gemis. Ruimte die zichtbaar is.

Helende rituelen
Het zijn ook plekken die blijvend zijn, ergens in een mooi en rustig hoekje in de natuur en bestemd voor iedereen op zoek naar troost en heling, voor welk verdriet dan ook. Er zijn symbolen en woorden die iets zeggen over de pijn van het afscheid, over de leegte, over liefde die blijft voortbestaan over de dood heen. En over de stilte, die voor elk van ons onmisbaar is om het moeilijke te kunnen integreren in het leven. Niet dat die troostplekken enigszins zouden goedmaken wat op het ultieme moment niet kon, maar ze scheppen wel uitdrukkelijk plaats voor het gemis, voor de herinnering. En ze nodigen uit blijvend te gedenken. Gedachtenisrituelen zijn altijd helend, zeker wanneer ze samen met anderen beleefd worden. Ze werken verbindend, over alle grenzen heen. Je hoeft maar eens onder de Menenpoort in Ieper te staan, waar iedere avond om 20 uur de Last Post wordt geblazen, waar bij gelegenheid klaproosblaadjes neerdwarrelen en een klein ritueel plaatsvindt met woord en klank, terwijl mensen uit alle hoeken van de wereld in stilte aanwezig zijn. Het gebeuren is altijd beklijvend. De kracht van het gedenken is er voelbaar.