Alexander Andrejewitsch Iwanow: Noli me tangere.  © rr

De eerste sterveling die Jezus ziet, is Maria Magdalena. Met de andere discipelen was zij naar zijn graf gegaan om het lichaam te balsemen. Bij de ontdekking van het lege graf blijft zij alleen bedroefd achter omdat ze vreest dat het lichaam is geroofd. Ze blijft aarzelend ter plaatse. Plots staat iemand bij haar die zij niet herkent, ze vermoedt een tuinier. Pas wanneer de man haar bij naam noemt, herkent ze hem, Jezus. Natuurlijk wil zij haar geliefde meester, Rabboeni, omhelzen. Maar hij houdt haar op afstand: ‘Houd mij niet vast (mē mou hàptou), want ik ben nog niet opgevaren naar de Vader (…) naar mijn Vader en uw Vader, naar mijn God en uw God’(Joh. 20:17). Hier verschilt het vierde evangelie van Matheus (28:9). 

Nog niet opgevaren. Ja, eerst moet Jezus elders zijn. Hij bevindt zich immers nog op weg; op weg van de hel via de aarde naar de hemel. Pas dán kan hij terug naar zijn discipelen en weer onder hen vertoeven als de verrezen Messias. Is Maria Magdalena niet, zoals een traditie vermoedt, de vrouw die door Jezus al eerder is gered uit de handen van al te begerige mannen bij wie zij haar voordeel meende te halen (Joh. 8:1-11)? Heeft Jezus uit haar niet eens zeven duivels uitgedreven (Mc. 16:9, Lc. 8:2)? Is zij niet ook een van Jezus’ belangrijkste volgelingen geworden? Ze was eveneens aanwezig bij de kruisiging, samen met Jezus’ moeder en met Johannes.

Ze is nu op de eerste dag na de Sabbat, bij het lege graf, de getuige van het merkwaardige oponthoud. Hoewel zij hem goed kende, kan zij Hem nog niet hérkennen zoals hij werkelijk is. Jezus moet dus verder: eerst naar de Vader waar hij geheiligd wordt in zijn offer, bij wie hij tegelijk de bevestiging krijgt van zijn/van de Verrijzenis, eveneens van de overwinning over de dood en van het feit dat hij ondanks zijn klacht op het kruis (Matt. 27:46, Mc. 15:34) door God niet is verlaten. Nu draagt hij nog de sporen van de ontluisterende folteringen en dood, ook van het bezoek aan de hel waar hij de satan heeft uitgelachen – er zijn, bij wijze van spreken, nog helse zwavelresten in zijn baard en haar. Met die sporen bezoedeld kan hij zich nog niet door Maria Magdalena laten aanraken – nog niet: oùpō, zo kunnen we het oorspronkelijke Griekse vers aanvullen zonder in strijd te zijn met de geest van de tekst. Juist daarom herkende zij hem ook niet onmiddellijk. Zij is anders, zij heeft zich immers bekeerd. Zij is uitzonderlijk, maagdelijk en rein geworden, zo mogen we stellen, gezien haar beschikbaarheid voor de boodschap van barmhartigheid, uitgebeeld in de manier waarop zij bijvoorbeeld Jezus’ voeten balsemde en die met haar haren droogde (Joh. 12:1-3). Neen, zolang Jezus niet van zijn heilzaam en reinigend bezoek aan de Vader is teruggekeerd, kan hij zich nog niet door Maria, symbolische figuur van het vrouwelijke en dus van het Leven, laten omhelzen. Zij kan echter intussen al het vreugdevolle feest van zijn komst onder de overige discipelen aankondigen. Zo’n privilegie komt haar toe – Maria Magdalena, de apostel der apostelen.  

Alleen in een enge profane sfeer is maagdelijkheid een negatief begrip (de afwezigheid van wat men anatomisch of klinisch kan vaststellen); in de spirituele sfeer is maagdelijkheid constructief, symbolisch, dus verbindend; en heeft dus geenszins een beperkende of inperkende status.