Stemming van nieuwe wet op lager onderwijs in de Kamer in 1879. De strijd rond de gelaïciseerde gemeenteschool sloeg diepe wonden tussen katholieken en liberalen. © Liberas

Liberalisme

“Het is tijd voor meer liberale ideologie.” Zo klonk de oproep van Lawrence Vanhove en Dirk Verhofstadt van de liberale denktank Liberales nadat de verkiezingen van 2019 in een teleurstelling eindigden voor Open VLD. De geschiedenis toont aan dat een scherpe ideologische profilering voor een liberale partij minder voor de hand ligt dan op het eerste gezicht lijkt.

Het was in de 19de eeuw dat de politieke vertaling van het liberalisme door partijen en bewegingen in het Westen vorm kreeg. De ideologie van het liberalisme werd in de eerste helft van de 19de eeuw voor het eerst expliciet gebruikt door politici en hervormers om zich aan een nog selecte groep kiezers te presenteren en om hun achterban te mobiliseren. Her en der begonnen politieke hervormers zichzelf aan te duiden als ‘liberaal’ in hun zoektocht naar een morele, sociale, economische en politieke orde die bevrijd was van bemoeienissen en absolute autoriteitsaanspraken, of die nu voortkwamen vanuit de Kerk, de adel, de staat of de kroon. Dat was in het bijzonder het geval in België met de oprichting van de Liberale Partij in 1846 als eerste moderne politieke partij van het land en een van de oudste op het Europese continent.