L’Ange à la palette, Marc Chagall. © Adagp

Marc Chagall, boodschapper in goede en kwade tijden

In het museum La Piscine in Roubaix klinkt de roep om vrijheid van Marc Chagall: de vrijheid van de schilder om zijn eigen beeldtaal te ontwikkelen, de vrijheid van de kunstenaar om de vinger op de wonden van de geschiedenis te leggen, de vrijheid van de Jood om een leven zonder angst te leiden, de vrijheid van de humanist om te geloven dat verdraagzaamheid, verzoening en harmonie de enige hoop voor de mensheid zijn. Hij moest eens weten hoe het er vandaag aan toegaat.

Marc Chagall (1887-1985) is al in vele gedaantes gepresenteerd: van dromer tot tedere verhalenverteller, van ontheemde eenling tot spirituele boodschapper. Zijn werken zijn grosso modo dezelfde, maar de belichting is telkens anders. Deze keer richt La Piscine de schijnwerper op de politieke Chagall. De man was getuige van de vele omwentelingen van de twintigste eeuw en hoewel ze in zijn oeuvre manifest aanwezig zijn, oversteeg hij ze met een hoogst persoonlijke kunst, die Oost en West, realiteit en verbeelding, oorlog en vrede en joden- en christendom met elkaar verbond. Chagall wantrouwde de dogmatiek van scholen en ideologieën en vierde de teugels van zijn kleurrijke fantasie om een universum te scheppen waarin verleden en avant-garde elkaar vonden. De kunstenaar was ook niet te beroerd om in 1958 de opdracht voor een schildering voor de theaterfoyer van Frankfurt te aanvaarden. Hij zag het als zijn bijdrage tot herstel en verzoening in het naoorlogse Europa. Deze monumentale Commedia dell’arte, metafoor voor de wereld die als een hoopvol blijspel in een regenboog van kleuren oplicht, opent de tentoonstelling. Op de voorgrond van deze feeërieke begoocheling duikt echter de herinnering op aan het verduisterde Europa van de oorlogsjaren.