Otto Dix – Bildnis der Tänzerin Anita Berber. © Kunsthalle Mannheim

Nieuwe Zakelijkheid: de kunsttentoonstelling van 1925 keert terug naar Mannheim

Toen Gustav Friedrich Hartlaub in 1925 in de Kunsthalle van Mannheim de tentoonstelling ‘Neue Sachlichkeit’ organiseerde, kon niemand voorzien hoe trefzeker hij met die titel en de keuze van kunstenaars de tijdgeest van de jonge Weimarrepubliek zou vatten. Honderd jaar later wordt met een jubileumtentoonstelling teruggeblikt op deze historische expositie. Hoewel ze destijds weinig bezoekers trok, was ze baanbrekend en visionair genoeg om ze vandaag nog eens over te doen.

De term ‘Neue Sachlichkeit’ werd door Hartlaub geïntroduceerd om de naoorlogse Duitse kunst te beschrijven. Die stond door haar nuchtere kijk op de werkelijkheid in schril contrast met het vooroorlogse, op persoonlijke ervaringen en gevoelens gestoelde expressionisme. Niet dat alle kunstenaars na 1918 eensgezind dezelfde richting uitgingen, natuurlijk. Hartlaub begreep de ambivalentie van deze artistieke koerswijziging en herkende er zowel een conservatieve als een progressieve vleugel in.