© rr

De naam Leo XIV herinnert aan zijn voorganger Leo XIII (1810-1903) die bekend is om zijn encycliek Rerum Novarum uit 1891 die de uitgangspunten van de sociale leer van de Kerk formuleert. Dit jaar wordt Rerum Novarum herdacht op 29 mei. Prevost is augustijn en was tussen 1985 en 1998 werkzaam in Peru. Op 30 januari 2023 werd Prevost benoemd als prefect van de dicasterie voor de Bisschoppen. In september van dat jaar werd hij kardinaal gecreëerd. Tachtig jaar na het einde van WOII legde de nieuwe paus tijdens zijn toespraak op het balkon van de Sint-Pietersbasiliek meteen de nadruk op het belang van de vrede. 

Eerbetoon  
De Latijnse uitdrukking Nomen est omen (Een naam is een voorteken) wordt toegeschreven aan de Romeinse blijspeldichter Titus Maccius Plautus (251 v.Chr. - 184 v.Chr.) en komt uit diens toneelstuk Persa. De naamkeuze van een paus wordt vanuit dat oogpunt geïnterpreteerd als de aankondiging van het programma van de pas verkozen kardinaal. Dat gold zeker voor Jorge Mario Bergoglio die als eerste de naam ‘Franciscus’ koos, een opmerkelijke keuze voor een jezuïet. Aanvankelijk werd gedacht dat hij die naam gekozen had als eerbetoon aan Sint-Franciscus Xaverius (1506-1552), een van de eerste jezuïeten die in de 16de eeuw het christendom ging prediken in India, China en Japan. Het werd evenwel snel duidelijk dat zijn de naam een eerbetoon was aan Sint-Franciscus van Assisi (1181-1226) die zich inzette voor de armen. 

Benedictus  
Joseph Ratzinger (1927-2022), de voorganger van paus Franciscus, koos de naam Benedictus XVI ter ere van paus Benedictus XV (1854-1922) en van de heilige Benedictus van Nursia (480-547), die beschouwd wordt als de vader van het kloosterleven in de Latijnse Kerk. Benedictus XV was paus tijdens WOI en streefde naar vrede tussen de oorlogvoerende partijen. Tijdens zijn eerste algemene audiëntie op 27 april 2005 lichtte Ratzinger zijn naamkeuze toe en zei te willen ijveren voor de verzoening en harmonie tussen de volkeren. Hij herinnerde er meteen ook aan dat Benedictus co-patroon is van Europa wiens leven verwijst naar de christelijke wortels van Europa. 

“De naam van een nieuwe paus wordt gezien als een voorbode van zijn programma.” 

Johannes en Paulus  
Johannes Paulus II (1920-2005) sloot met zijn naamkeuze direct aan op die van zijn voorganger Johannes Paulus I (1912-1978), de “glimlachende paus” wiens pontificaat in 1978 bijzonder kort was. Johannes Paulus I wilde met zijn naam duidelijk maken in de voetsporen te willen treden van zijn voorgangers Paulus VI en Johannes XXIII.  Paulus VI (1897 -1978) wou met zijn naam eer betonen aan de apostel Paulus en niet onmiddellijk aan een voorganger. Het was in 1963 al eeuwen geleden dat een kardinaal voor de naam ‘Paulus’ had gekozen. Dat was Camillo Borghese (1552-1621), die de bouw van de Sint-Pietersbasiliek voltooide en tijdens wiens pontificaat het eerste proces tegen Galileo Galilei begon. 

Tweede Vaticaans Concilie 
Paulus VI moest in de voetsporen treden van Johannes XXIII (1881-1963), die het Tweede Vaticaans Concilie bijeenriep. Kardinaal Angelo Giuseppe Roncalli verwees met de naam Johannes zeker niet naar de vorige paus met die naam. Johannes XXII (circa 1249-1334) was de tweede en belangrijkste van de reeks pausen die in Avignon verbleven en mengde zich in een conflict dat de orde der franciscanen verdeelde. Kardinaal Roncalli lichtte zijn keuze voor de naam ‘Johannes’ zelf toe als volgt: “Deze naam is me dierbaar, omdat het de naam is van mijn vader. Hij is dierbaar ook omdat het de naam is van de nederige parochie waar ik werd gedoopt. Het is de plechtige naam van ontelbare kathedralen, verspreid over de gehele wereld, en in de eerste plaats van de gezegende en heilige basiliek van Sint-Jan van Lateranen, onze kathedraal. Het is de naam die in de lange lijst van pausen het meest gebruikt is. Inderdaad, er zijn tweeëntwintig – zonder enige twijfel – legitieme pausen geweest, die Johannes genaamd waren. Bijna allemaal hadden ze een kort pontificaat. (…)  Ik hou van de naam Johannes, dierbaar voor mij als de gehele Kerk, omdat hij gedragen werd door twee mannen die Christus het meest nabij waren: Johannes de Doper en Johannes de Evangelist.” Het pontificaat van Johannes XXIII zou slechts vijf jaar duren, dat van Johannes XXII, van wie gedacht werd dat hij slechts een overgangspaus zou zijn, duurde achttien jaar.  Dat van Johannes Paulus I duurde slechts 33 dagen, maar dat van Johannes Paulus II bijna 27 jaar. 

Meest populair  
De naam ‘Johannes’ werd intussen 23 keer gekozen, ‘Gregorius’ 16 keer, net als ‘Benedictus’.  14 mannen kozen de naam ‘Clemens’, 13 pausen kozen voor ‘Innocentius’ en 13 voor ‘Leo’ en de voorbije eeuwen ging in 12 gevallen de voorkeur uit naar ‘Pius’. Negen pausen gingen voor de naam ‘Stephanus’, 8  van hen kozen voor ‘Bonifatius’ en 7 voor ‘Alexander’. Er waren ook een aantal zogenaamde ‘tegenpausen’ die zich lieten inspireren door bovenstaande namen: één tegenpaus noemde zich ‘Johannes’, twee ‘Gregorius, drie Benedictus, drie Clemens,  één Innocentius, één Bonifatius en één Alexander.