Ons dagelijks brood

Volgende week loopt de actie ‘30 Dagen zonder klagen’ ten einde. Daarop begint meteen de vasten. Wie er op dat moment al in geslaagd is dertig dagen niet te klagen, kan dat misschien bijkomend nog eens veertig dagen volhouden. Zeventig dagen zijn beklag niet doen is beslist een enorme uitdaging, zeker voor landbouwers, want zoals het spreekwoord zegt: “Wanneer de boeren niet meer klagen, nadert het einde der dagen.” Het is voor hen vaak ofwel te warm en te droog of te nat en te koud. Dat waren zeker de hoofdbekommernissen in een tijd toen de landbouwsector nog zeer prominent was, toen boeren nog produceerden voor zichzelf, voor de lokale markt of om de steden te bevoorraden. Van goedkope import uit verre streken was toen nog geen sprake. Een tegenvallende oogst betekende hongersnood. De huidige slogan van Franstalige boeren, “Notre fin, votre faim”, kon toen zeer letterlijk worden genomen.

Krijtlijnen
De mens van de 21ste eeuw is wat uit het oog verloren dat landbouwers een belangrijke bijdrage leveren aan de verwezenlijking van onze vraag “geef ons heden ons dagelijks brood”. Dat besef is er wel, maar veeleer in landelijke gebieden dan in verstedelijkte regio’s. Toch lijkt er zowel bij ons als in onze buurlanden begrip te zijn voor de grieven van de agrarische sector. Het wordt voor onze landbouwers blijkbaar steeds moeilijker om ons op een winstgevende manier van voedsel te voorzien binnen de internationale, nationale en regionale krijtlijnen die door de politiek worden getrokken. De overkoepelende doelstellingen daarbij zijn onder andere: duurzaamheid en de beperking van de klimaatopwarming. Daarbij komen al naargelang het land waar de protesten plaatsvinden nog fiscale overwegingen bij. En niet in alle ons omringende landen is stikstof (nog) een thema. De voorbije week was het boerenprotest vooral prominent in Frankrijk, Duitsland en in ons land, waar de Europese Commissie gevestigd is. Het is op Europees niveau alvast geen sinecure om een beleid uit te stippelen van het noorden van Finland tot het zuiden van Griekenland en van Portugal tot Roemenië. 

Meststof
In alle EU-lidstaten vinden later dit jaar Europese verkiezingen plaats. Intussen ligt extreemrechts op vinkenslag om het boerenprotest te accapareren. Dat geldt zowel voor Marine Le Pen en het Rassemblement national (RN) in Frankrijk als de Alternative für Deutschland (AfD) bij onze oosterburen, waar later dit jaar regionale parlementsverkiezingen plaatsvinden in de Oost-Duitse deelstaten Sachsen, Thüringen en Brandenburg. De AfD eist enerzijds gulle fiscale tegemoetkomingen voor de Duitse landbouwers maar wijst anderzijds in haar partijprogramma subsidies strikt af. Een partij die geen regeringsverantwoordelijkheid draagt, kan gemakkelijk als een rattenvanger van Hameln met loze beloftes argeloze kiezers proberen mee te tronen. Uiteraard zijn niet alle partijen die luisteren naar de verzuchtingen van landbouwers extreemrechts. In Nederland wist de BoerBurgerBeweging (BBB) het boerenprotest electoraal te verzilveren en werd daardoor bij de Provinciale Statenverkiezingen van maart vorig jaar in alle twaalf provincies de grootste partij. De BBB kon bij de parlementsverkiezingen van november dat succes evenwel niet overdoen en moest de eer laten aan de PVV van Geert Wilders, die altijd al graag het migratiethema heeft bespeeld. Het is niet moeilijk om de grieven van landbouwers te gebruiken als meststof om misnoegdheid elders in de samenleving te doen groeien en daarna electorale winst te oogsten.

Voedselzekerheid
Het uitstippelen van een landbouwbeleid in een geglobaliseerde wereld is ronduit moeilijk. Door de pandemie en de oorlogen om Oekraïne en Gaza is duidelijk geworden welke nare gevolgen een te grote economische afhankelijkheid van het buitenland kan hebben. Dat geldt ook voor het thema voedselzekerheid. Het is toch in het algemeen belang dat landbouwers kunnen leven van hun werk en dat hun bekommernissen rond hun opvolging geen nachtmerrie worden. Zij zorgen mee voor ons dagelijks brood maar hebben omgekeerd ook recht op hún dagelijks brood.