64 roth Job en zijn vrienden Ily Repin (1844-1930) (c) wikimedia kopie

Ilya Repin (1844-1930), Job en zijn vrienden. © Wikimedia

Slow reading in tijden van prestatiefascinatie

De schitterende biografie van de joods-Oostenrijkse schrijver Jospeh Roth door Keiron Pim werpt nogmaals een ander licht op een journalistiek en literair œuvre dat me sinds jaar en dag niet meer loslaat.

De karakters uit de romans van Joseph Roth (1894-1939) zijn vaak een weerspiegeling van zijn eigen complexe karakter en zijn getekend door ambiguïteit. Hun levens geven op verdichte wijze weer wat niemand van ons vreemd is, namelijk dat het leven zich aan ons toont in ambivalenties, complexiteiten en tegenstellingen, een “verleidelijke mix van spanningen waarvoor we een oplossing verlangen, ook al vermoeden we dat ze onoplosbaar zijn”, aldus biograaf Keiron Pim. Roth laat werkelijkheid en fictie door elkaar lopen. In zijn meest bekende werk Radetzkymars (1932) overstijgen de drie soldatengeneraties Trotta het “emotioneel analfabetisme” dat zo tekenend was voor de cultuur in het Habsburgse Rijk voor de Eerste Wereldoorlog: “Gevoelens worden onderdrukt en vervangen door geformaliseerd gedrag dat bedoeld is om het rijk te redden, maar de mensen smoort die erin moeten leven tot het allemaal wandelende lijken zijn.” De personages in deze roman zetten zich af tegen deze noodlottigheid, ofschoon ze ook voortdurend met hun neus op de feiten gedrukt worden en er geen ontkomen is aan het verdriet, waarmee geleefd moet worden.