Wonderlijk en ritueel recht

Rinus Otte, voorzitter van het college van procureurs-generaal en daarmee eindverantwoordelijke voor het Openbaar Ministerie in Nederland, kijkt terug op 35 jaar ervaring als wetenschapper, officier van justitie en rechter.

De evoluties in het strafrecht staan uiteraard niet los van mentaliteitsveranderingen in de maatschappij. Het groeiende vrijheidsstreven gaat paradoxaal genoeg gepaard met een almaar sterkere drang naar veiligheid, gebaseerd op een geloof in de maakbaarheid van de samenleving. Een obsessie met gelijkheid in behandeling gaat samen met het beklemtonen van de eigen uniciteit, met als resultaat de vraag naar meer maatwerk (en dus meer ongelijkheid). Het strafrecht en het strafproces raken aldus door tegenstrijdige en overspannen verwachtingen in beleid en samenleving overwoekerd. De auteur bespreekt de ontwikkelingen op drie punten: de omslag naar sterke aandacht voor het slachtoffer, veranderingen in de klassieke opvatting van het straffen en wat dat impliceert voor de veroordeelde en zijn straf, en de evoluties in de euthanasiepraktijk, die tegelijk de noodzaak en de limieten van het strafrecht ter zake aantonen.