Een financiële wijsheid die daarentegen wel klopt, is dat in tijden van crisis de prijs van goud de hoogte in schiet en recordhoogten bereikt. Goud wordt beschouwd als een veilige haven, als iets tastbaars dat zekerheid biedt. Dat kon Mozes al vaststellen nadat de Israëlieten volgens het boek Exodus “drie maanden na hun vertrek uit Egypte, op de dag af ” de Sinaïwoestijn bereikten.
Gouden kalf
Toen Mozes een eerste maal daar de Sinaï optrok om van God de stenen tafelen in ontvangst te nemen, werd het volk ongeduldig. Omdat “Mozes maar wegbleef en niet naar beneden kwam” werd een kalf uit goud vervaardigd om dat vervolgens te aanbidden. “Maak een god voor ons die voor ons uit kan gaan”, had het volk van Aäron geëist. Hoe lang Mozes was weggebleven, meldt de Bijbel niet. Blijkbaar lang genoeg om een crisissfeer te doen ontstaan en om het volk zijn hoop te doen vestigen op het spreekwoordelijke gouden kalf.
“Steun verlenen is de kern van diaconie”
Weerbaarheid
Volgens Tom Middendorp, de voormalige Commandant der Strijdkrachten van Nederland, kan een mens maximaal drie minuten zonder lucht, drie uur zonder bescherming tegen de elementen, drie dagen zonder water en drie weken zonder voedsel. In zijn boek De Vredesparadox zijn dat de basisregels van overleven. In het boek met als ondertitel Voorbereid op oorlog om de vrede te bewaren gaat hij na wat er nodig is om onze samenleving weerbaar te maken in aanloop naar zo mogelijk nog ernstigere crisissen.
Geestelijke gezondheid
Hij pleit voor de “integratie van geestelijke gezondheid in crisisplannen” om “de impact van crises op de bevolking beter te beheersen.” Geestelijke gezondheid is in de ogen van Middendorp “de onzichtbare steunpilaar van weerbaarheid”. Hij breekt in die context een lans voor een “versterking van gemeenschapssteun”. Lokale gemeenschappen moeten initiatieven ondersteunen die sociale verbindingen bevorderen om mensen de mogelijkheid te bieden elkaar te steunen.
Als voorbeeld van een crisis geeft hij het stilvallen van het hele elektriciteitsnet en de reactie daarop van Ahmed en Dunya die een spontane bijeenkomst organiseren in hun buurt. “Ze verzamelen zich op het pleintje bij de moskee”, schrijft de generaal. Middendorp is op dit punt politiek correct en heel inclusief. Maar wat met Kees en Mien op het pleintje voor de al dan niet protestantse kerk? En wat met de nood aan spirituele zorg in tijden van crisis? Hoe lang kan een mens zonder spirituele zorg? Drie maanden, drie jaar, drie decennia? Daarover rept de topmilitair met geen woord.
Uitdagingen
De boutade dat in tijden van crisis de kerken vollopen, stamt duidelijk uit een tijdperk toen de Kerk zelf nog niet in een crisis verkeerde. Een vraag die zich intussen opdringt is of en hoe lokale parochiegemeenschappen voorbereid zijn op zware crisissen buiten de Kerk. Tijdens de pandemie bleven vele kerken dicht en waren gelovigen aangewezen op communicatiemiddelen waarvoor elektriciteit nodig was. Maar wat als die ook wegvalt? Wat als grote gebieden van ons land getroffen worden door watersnood? Wat als de oorlog aan de oostelijke grens van de EU en de NAVO escaleert?
Een thuis
Zijn parochies voorbereid om in bedreigende omstandigheden solidariteit en dienstbaarheid aan de dag te leggen? Steun verlenen is de kern van diaconie. Waren het niet de liefdevolle werken van barmhartigheid die in de loop der eeuwen een grote aantrekkingskracht uitoefenden tijdens crisismomenten toen het gouden kalf geen gevoel van geborgenheid kon bieden? Kan de Kerk daar weer bij aansluiten? En dat niet alleen in tijden van crisis? Om een oude wandtegelwijsheid over het verschil tussen een huis en een thuis te parafraseren: een kerk bouwt men met stenen, een Kerk met liefde.
Meer opinies van
Ludwig De Vocht
