Een beetje hoffelijkheid doet wonderen

Een blauwe maandag in een winkelstraat in Gent. “Zo ken je me nog niet hé, schatteke. Ik laat niet met me sollen”, schreeuwde de man. Daarvoor had hij een voorbijganger die hem op zijn onbeschoft gedrag had aangesproken, een klap in het gezicht gegeven. (Hopelijk heeft zijn ‘schatteke’ ondertussen haar conclusies getrokken.) Ordinaire straatgevechten, haatdragende teksten op de sociale media, automobilisten die hun middenvinger opsteken, hondenpoep die schaamteloos voor iemands deur wordt achtergelaten, ordehandhavers en zorgverleners die de huid vol worden gescholden. Bijna dagelijks krijgen we met zulke vormen van onbeschoftheid en asociaal gedrag te maken. Worden we agressiever, asocialer en onbeleefder?

Normvervaging
Zoekend naar antwoorden op die vraag valt al gauw het begrip ‘normvervaging’. Dat houdt in: de vervaging van collectieve gedragsregels, van het publieke ethos in de samenleving. Gemeenschappelijke normen en opvattingen worden weliswaar nog erkend, maar ze verliezen hun bindend karakter. Tal van maatschappelijke veranderingen hebben de voorbije vijftig jaar een sterk individualistisch ethos in de hand gewerkt, waardoor de gemeenschapszin is verzwakt. Engagementen zijn vluchtig geworden. Individuele bevrediging en consumentisme voeren de boventoon. In het publieke debat wordt die ontwikkeling doorgaans geassocieerd met asociaal gedrag, toenemende criminaliteit, misbruik van sociale voorzieningen en vandalisme.