Volgende week zal het precies 100 dagen geleden zijn dat de vorige Amerikaanse president, Joe Biden, de fakkel doorgaf aan zijn opvolger, die tevens zijn voorganger was. De maatregelen die in de loop van die honderd dagen door de nieuwe Amerikaanse president werden aangekondigd, en vervolgens voor een bepaalde periode uitgesteld of toch doorgevoerd werden, zijn hallucinant. Alleen al met die presidentiële beslissingen zullen historici dikke boeken kunnen vullen. Tenminste, als er in de toekomst in de VS nog mensen zullen overblijven die het beleid kritisch onder de loep mogen nemen. 

Universiteiten met pro-Palestijnse studenten aan boord kregen al een schot voor de boeg. Beslissingen van onafhankelijke rechtbanken worden straal genegeerd, deportaties naar gevangenissen in het buitenland worden schering en inslag, ambtenaren worden massaal ontslagen, diversiteitsdenken is uit den boze en inclusiviteit staat op de helling. Dat soort maatregelen treft in de eerste plaats de Amerikaanse bevolking, die de verantwoordelijke voor dat beleid zelf democratisch gekozen heeft.

Mededogen
Wie blijkbaar de bui al van bij de start zag hangen en een van de weinigen was die het al na dag één dag publiekelijk tegen de nieuwe Amerikaanse president opnam, was Mariann Budde, de bisschop van het Episcopaalse bisdom Washington. Ze vroeg de kersverse president  barmhartigheid te tonen, een oproep die viraal ging. Onlangs verscheen haar boek Durf moedig te zijn, op beslissende momenten, waarin ze stelt dat moed geen aangeboren talent is, maar een bewuste keuze die elke dag opnieuw gemaakt kan worden. De moed om tegen de machtigen der aarde in te gaan is broodnodig, want andere maatregelen van de sterke man in het Witte Huis raken de hele wereldbevolking. 

“Moed is een bewuste keuze die elke dag opnieuw gemaakt kan worden.”

Zo zal de Amerikaanse terugtrekking uit het klimaatakkoord op termijn ongetwijfeld gevolgen hebben, net als de terugtrekking van de VS uit de Wereldgezondheidsorganisatie en de ontmanteling van de hulporganisatie USAID. Die beslissingen zullen talloze mensenlevens eisen. De proefballonnetjes die het Witte Huis opliet met betrekking tot de invoering van importtarieven voor een waslijst van landen zijn, vergeleken met die ingrijpende beslissingen, klein bier. Ze veroorzaakten vooralsnog vooral een storm op de beurzen, die in de media breed werd uitgesmeerd.

Militaire dreiging
Verontrustender voor Europa is de proefballon met betrekking tot een eventueel vertrek van de VS uit de Navo, of het schrikbeeld dat Europa aan zijn lot zal worden overgelaten als het zijn defensie-uitgaven niet aanzienlijk optrekt. Wat als Moskou beslist om een militair proefballonnetje op te laten aan de grenzen van de EU om de waakzaamheid van de Unie te testen? En wat als die test verkeerd wordt geïnterpreteerd, zoals in de hit Neun-und-neunzig Luftballons van de Duitse zangeres Nena uit 1983, toen de Koude Oorlog nog in volle gang was? Gewone, onschuldige ballonnen werden daarin gezien als een oorlogsdreiging en ontketenden een wereldbrand.  

Vorige week trok de Italiaanse premier Giorgia Meloni met de zegen van de EU naar Washington om in het Witte Huis zoete broodjes te gaan bakken. Ze nodigde de Amerikaanse president meteen uit voor een bezoek aan Rome, de stad van Julius Caesar, die de Romeinse republiek om zeep hielp. Trump zal sneller in de Eeuwige Stad zijn dan verwacht – hij liet al weten aanwezig te zijn bij de begrafenis van de paus. Zijn Vicepresident was de laatste politicus die nog door paus Franciscus ontvangen werd, een dag voor diens overlijden en vlak voor hij in zijn rolstoel een allerlaatste keer naar de loggia van de Sint-Pietersbasiliek werd gereden. 

De paus mocht dan wel slecht bij stem zijn, zijn boodschap was duidelijk. Een paus herinnert met Pasen nagenoeg altijd aan het lijden in oorlogszones, de krachtig voorgelezen boodschap van Franciscus klonk dit jaar des te dringender, vooral omdat het Witte Huis oorlogsstokers in het Midden Oosten en aan de grenzen van Europa laat betijen, alle mooie woorden over een staakt-het-vuren en vrede ten spijt.

Met het onverwachte overlijden van de paus verdwijnt zo een enorm moreel gezag van het wereldtoneel. Welke wereldleider durft de bewoner van het Witte Huis nu nog op de vingers te tikken wanneer die gechanteerd wordt met allerlei dreigementen? En uit welk hout zal de opvolger van Franciscus gesneden zijn?