© Unsplash

Sinds 1995 organiseert de faculteit Kerkelijk Recht op de laatste vrijdag van februari haar jaarlijkse Mgr. Onclin-leerstoel, een academische zitting waarop actuele kerkelijke thema’s worden besproken en in een publicatie worden gegoten. Op deze manier wil de faculteit de studie en interesse in het kerkelijk recht bevorderen. Met een multidisciplinaire studiedag over seksueel misbruik in de Kerk hoopt de leerstoel handvatten te bieden om misbruik binnen de Kerk en in de bredere samenleving te begrijpen, er gepast op te reageren en – nog belangrijker – te voorkomen.

Seksueel strafrecht
De studiedag zoomt in op het Belgisch seksueel strafrecht, dat in 2022 grondig herzien is. Raf Verstraeten, verbonden aan het Instituut voor Strafrecht van de Leuvense rechtsfaculteit, onderzoekt of het huidige strafrecht is afgestemd op de behoeften van de samenleving en gaat in op kwesties als de (on)verjaarbaarheid van feiten en de juridische mogelijkheden voor slachtoffers. Onder meer de bekendmaking aan de overheid van misbruik door personen in de Kerk in de context van zowel beroepsgeheim als meldingsplicht is een aspect dat een essentieel onderdeel is van de bredere discussie over seksueel misbruik in de Kerk en de juridische stappen die genomen kunnen en vaak ook moeten worden. Daarover deelt criminologe Sophie Stijns haar ervaringen als voormalig lid van het Centrum voor Arbitrage inzake Seksueel Misbruik, dat tussen 2012 en 2016 op vraag van de bijzondere Kamercommissie actief was. Wouter Druwé licht het gewijzigde straf- en strafprocesrecht in de rooms-katholieke Kerk toe, waarbij hij ingaat op de rol van de kerkrechtelijke regels in de beteugeling en preventie van seksueel misbruik in de Kerk.

Bijzondere gast op de studiedag is professor Hans Zollner, jezuïet en voorzitter van het Antropologisch Instituut van de Pauselijke Universiteit Gregoriana. Zollner was in het verleden lid van de Pauselijke Commissie voor de Bescherming van Minderjarigen. “De verontrustende realiteit van seksueel misbruik, maar ook van machts- en gewetensmisbruik in de Kerk is een krachtige oproep aan alle katholieken – zowel religieuzen als leken – om een cultuur van bescherming te koesteren. Dat houdt in dat we de meest kwetsbaren moeten beschermen en tegelijk moeten luisteren naar en zorg dragen voor degenen wier waardigheid is aangetast”, stelt deze vooraanstaande expert op het gebied van bescherming en preventie van seksueel misbruik. Paus Franciscus zelf ondersteunt deze oproep. In zijn Brief aan het Volk van God uit 2018 benadrukt hij dat alle gedoopten zich betrokken moeten voelen bij de kerkelijke en sociale verandering die zo dringend nodig is. Deze oproep tot een persoonlijke en collectieve bekering inspireert tot actie. Volgens Zollner is het met het oog op die cultuur van bescherming binnen de katholieke Kerk ook nodig om de canonieke bepalingen aan te passen. Tevens is volgens de Duitse jezuïet de ontwikkeling van steeds meer slachtoffergevoelige, transparante en begrijpelijke kerkelijke juridische principes en normen noodzakelijk voor een mentaliteitsverandering.

Rector Ruard Ganzevoort van het International Institute of Social Studies in Den Haag verkent de intrinsieke samenhang tussen religie, seksualiteit en macht. Volgens hem is net het inzicht daarin essentieel om tot beleidsveranderingen te komen. “Het hoeft niet te verbazen dat ook in religieuze kringen seksueel misbruik plaatsvindt”, stelt hij. “Maar pas als we dat voluit erkennen en (zelf)kritisch reflecteren op deze samenhang, kan ook het kerkelijke beleid werkelijk veranderen.” Ganzevoort stelt de ervaringen van slachtoffers centraal, terwijl theoloog Didier Pollefeyt stilstaat bij het daderperspectief. De bekende psychiater Dirk De Wachter ten slotte focust op de haalbaarheid van herstel. Hij gaat in op de vraag of heling voor het slachtoffer, de dader en het instituut Kerk überhaupt mogelijk is.

Seksueel misbruik binnen de Kerk, 23/2, Iers College, Jansensiusstraat 1, Leuven. Toegang gratis. Programma en inschrijving op www.kerkelijkrechtleuven.com