Openbaring

Analisten en experts buitelen over elkaar heen om problemen in de wereld te duiden in een overvloed aan nieuwsprogramma’s, debatten, opinies en podcasts. Ondanks of misschien net vanwege die massale informatie- en analysestroom lijken we steeds meer ons kompas kwijt. De groeiende onzekerheid maakt ons angstig.

Vrijer ademen
In haar boek Op een andere planeet kunnen ze me redden beschrijft de Nederlandse dichteres Lieke Marsman hoe een fataal kankervonnis haar hele leven omgooit. Ze beseft dat al haar “oude ideeën” ontoereikend zijn. “Ik moet me wel richten tot God”, zegt ze. Marsman noemt dit inzicht een openbaring die “gepaard gaat met een enorme last die van mijn schouders valt… Alsof ik iets vrijer kan ademen.” Wat ze schrijft in de context van haar ziekte, kunnen we ook toepassen op de onheilsboodschappen die we veelvuldig horen in deze tijden. Zie het als een uitnodiging om vanuit het besef van onze ontoereikendheid te zoeken naar nieuwe wegen.

“Verrijzenis is historisch: ze ‘gebeurt’ in de wereld, in het ‘vlees’, in het concrete bestaan.”

Arme zondaars
De paradox van onze tijd is dat we enerzijds een immens hoog zelfbeeld koesteren en anderzijds een diep besef hebben van onze fragiliteit. We weten niet waarheen met falen en onmacht, omdat we blijven vasthouden aan een maakbare wereld. Dat brengt ons bij een existentiële vraag: hoe rijmen we onze grootsheid als mens met onze haast banale eindigheid en morele onmacht? Het joods-christelijke geloof deed een geniale ontdekking: deze paradox kunnen we zelf niet oplossen. Net als in het verhaal van Marsman hebben we een openbaring nodig: iemand die onze onmacht doorbreekt en kracht geeft. Dat begint bij het inzicht dat we “arme zondaars” zijn. Zo klinkt het vanouds in (de Vlaamse versie van) het Weesgegroet. Op het eerste gezicht lijkt dat vernederend en schuld inducerend. Toch is dat een troostvolle bede. Ze maakt ons solidair in het besef dat we er zo hopeloos ver naast kunnen slaan. Tegelijk voegt het adjectief “arm” eraan toe dat we hierin beklagenswaardig zijn. We hebben nood aan mededogen en vergeving. Alleen een barmhartige Liefde kan ons losmaken uit onze tragiek. In Jezus verschijnt die Liefde. En zelfs als Hij gruwelijk gedood wordt, slaat de deur niet dicht. God blijft zichzelf als Liefde: Hij doet Jezus uit de dood opstaan.

Ervaring
Verrijzenis is – ook voor christenen – moeilijk te geloven. Vanuit een horizontale denkwereld als de onze is dat niet verwonderlijk. Verrijzenis is een openbaring, onverwacht. Verrijzenis is een ervaring. Ze is historisch in de zin dat ze ‘gebeurt’ in de wereld, in het ‘vlees’, in het concrete bestaan. Ze is “de oogverblindende opkomst van iets ongehoords, de wedergeboorte van de mensheid” (Maurice Bellet). Die begint nu al, in de liefde waartoe Jezus oproept. Zoals Gabriel Marcel het zo treffend zei: “Van iemand houden betekent zeggen: jij zult niet sterven.” Liefde roept om eeuwigheid.

In dit jaar van de hoop worden christenen meer dan ooit geroepen om paasmensen te zijn, nabij in lijden en dood, maar altijd weer en dwars door alles heen hoopvol uitziend naar het Licht. Zalig Pasen!