Perfide framing

Tot verbijstering van velen haalde de PVV van Geert Wilders in Nederland een verpletterende verkiezingsoverwinning. De partij die spreekt over een ‘asieltsunami’ en wier frontman berucht werd voor zijn pleidooi om ‘minder Marokkanen’ toonde zich gematigder tijdens de laatste weken voor de stembusgang. Naar eigen zeggen lag de prioriteit nu even niet bij de islam en was de PVV bereid tot compromissen. Maar vergis je niet, Wilders is een wolf in schapenvacht. ‘Milders’ is een strategische zet. Hij maakt gebruik van een beproefd recept bij extreemrechts dat ook heeft gewerkt voor Georgia Meloni in Italië en Marine Le Pen in Frankrijk. In het partijprogramma van de PVV is het eerste agendapunt nog altijd een asielstop en een verbod op islamitische scholen, moskeeën en korans. De partij blijft voor structureel racisme staan. Dat hij nu “water bij de wijn” wil doen en zich “binnen de kaders van de grondwet” wil bewegen, doet daar niets aan af.

Normaliseren
Stevenen we in Vlaanderen op een gelijkaardig scenario af? Die kans is reëel als je er de laatste peilingen op naslaat. De populariteit van extreemrechts wordt door de eigen achterban wel eens gestaafd met de bewering dat ‘het merendeel van de mensen’ nu eenmaal zo denkt. Zulke uitspraken zijn niet louter beschrijvend, maar creëren mede de realiteit waarnaar ze verwijzen. Ze normaliseren het radicale discours. Waar er vroeger nog enige schroom was voor extreemrechtse ideeën, lijkt die vandaag gesmolten als sneeuw voor de zon. In De Afspraak deed Tom van Grieken er alles aan om het extreme imago van zijn partij te ontkennen. Hij beweerde dat de standpunten van Vlaams Belang (VB) aansluiten bij wat ‘de gemiddelde Vlaming’ denkt. Van zijn kant noemde socioloog Mark Elchardus de PVV een ‘middenpartij’. Net als Van Grieken meent hij dat de overwinning van Wilders voor veel kiezers in Nederland ‘een boodschap van hoop’ is. Dat ruikt naar perfide framing die minimaliseert waarvoor extreemrechts staat: wij-zij-denken, racisme en haat.

Tegengesteld resultaat
Andere partijen zijn medeverantwoordelijk voor die normalisering. In Nederland zorgde de voorzet van VVD-leider Dilan Yesilgöz ervoor dat Wilders de bal alleen maar moest binnentrappen. Bij ons moet N-VA zich hoeden voor eenzelfde gang van zaken. De middenpartijen schuiven steeds meer op naar rechts, in de hoop stemmen af te snoepen van de uiterst rechtse flank. Dat heeft evenwel het tegengestelde resultaat: in plaats van VB klein te houden, normaliseren ze net zijn discours. Door dezelfde toon aan te slaan over thema’s als migratie wordt die bon ton. Dat een socialistische partijvoorzitter als Conner Rousseau racistische uitspraken deed, toont aan hoe mainstream radicale uitspraken aan beide zijden van het politieke spectrum zijn geworden.

Realiteit
Het discours van extreemrechtse partijen miskent een realiteit die blijkt uit het vijfjaarlijkse rapport ‘Samenleven in diversiteit’ van het Agentschap Binnenlands Bestuur. Daaruit blijkt dat het steeds beter gaat met integratie in Vlaanderen. Vlamingen staan positiever tegenover mensen met een andere herkomst dan vijf jaar geleden en een vierde van de Belgen praat wekelijks met buren van een andere herkomst. Bovendien is het verschil tussen mensen met en zonder buitenlandse herkomst in de derde generatie qua taal en werk nog zeer klein. Er worden stenen verlegd op vlak van integratie, maar die vooruitgang wordt ondergesneeuwd door een opruiend discours.

Gastvrijheid
De grote verliezer van de Nederlandse verkiezingen is het midden. Ook de christelijke partijen werden leeggezogen. De conservatieve toon van PVV sloeg aan bij heel wat christelijke kiezers. Er is nochtans niets christelijks aan extreemrechts. De christelijke boodschap staat voor gastvrijheid en naastenliefde, niet voor haat of ‘Nederland of Vlaanderen eerst’. In het boek Leviticus staat klaar en duidelijk: “Behandel vreemdelingen die bij jullie wonen als een geboren Israëliet. Heb hen lief als jezelf, want jullie zijn zelf vreemdelingen geweest in Egypte.” (19, 34) Dat is geen framing, maar een echte boodschap van hoop.