De andere wang

Ook in 2023 bleef de wereld niet gespaard van kommer en kwel. Voor elk probleem dat veel aandacht kreeg, zoals de klimaatverandering en het geweld in Oekraïne en de Gazastrook, waren er tientallen andere die vaak buiten beeld bleven, maar niet minder ravage aanrichtten. Het voorbije jaar telde 183 gewapende regionale conflicten, het hoogste aantal in drie decennia. Dichter bij huis gaf de aangrijpende documentaire Godvergeten een gezicht aan misbruikslachtoffers in de Kerk. In de nasleep daarvan buigen een federale onderzoekscommissie en een bijzondere commissie van het Vlaams Parlement zich sinds oktober over de aanpak van seksueel misbruik.

Gelijkheidsbeginsel
De commissies werken aan beleidsaanbevelingen voor de hele samenleving, want misbruik is lang niet alleen een probleem van de Kerk. De productie van kinderporno blijft een immense gruwel. Sinds juni 2022 is weliswaar een grondige hervorming van het Belgische seksueel strafrecht in voege, maar niets belet verdere aanpassingen. Die gelden uiteraard voor elke burger op dezelfde wijze. Het recente voorstel van Justitieminister Paul Van Tigchelt (Open VLD) is opmerkelijk wat dat betreft: hij zou bedienaars van erediensten en niet-confessionele levensbeschouwingen hun wedde ontzeggen als ze vijfjaarlijks geen blanco strafregister kunnen voorleggen. Daarmee wil hij verhinderen dat belastinggeld wordt besteed aan het loon van seksuele delinquenten in de Kerk. Als bijzondere maatregel neigt dat voorstel naar een schending van het gelijkheidsbeginsel.

Pestmaatregel
Van een Justitieminister mag je vertrouwen in de werking van het gerecht verwachten. De Belgische Grondwet garandeert de vrijheid van eredienst en openbare uitoefening ervan, “behoudens bestraffing van de misdrijven die ter gelegenheid van het gebruikmaken van die vrijheden worden gepleegd”. Die clausule houdt in dat bedienaars van de eredienst geen strafrechtelijke privileges genieten, ook niet inzake seksuele misdrijven. Van Tigchelts bijkomende beroepsvoorwaarde met aparte sanctie lijkt dan ook een pestmaatregel, mogelijk in strijd met grondwetsartikel 27: “De Belgen hebben het recht van vereniging; dit recht kan niet aan enige preventieve maatregel worden onderworpen.”

Wraakzucht
Bijstand verlenen aan misbruikslachtoffers is iets anders dan de Kerk zoveel mogelijk boycotten, zoals de bescherming tegen terreur iets anders is dan een burgerbevolking het leven onmogelijk maken. Katholiek is niet synoniem met kinderverkrachter, Palestijn niet met Hamas. Een politiek spel in naam van slachtoffers gijzelt hen met wraakzucht en zet het kwaad voort. Misbruikslachtoffers zijn niet gebaat bij de strijd van moraalridders. Die leidt tot vormen van hypocrisie waarbinnen wederom misbruik kan gedijen. En de voedingsbodem voor Hamas verdwijnt niet als Palestijnse kinderen sterven onder de bommen, wel integendeel. “Wie zijn leven wil redden, zal het verliezen” (Matteüs 16, 25), observeert Jezus terecht bij elke machtswellustige dynamiek.

Toekomst
In de Bergrede vraagt Jezus de angstvallige controledrang los te laten en vertrouwensvol “de andere wang aan te bieden” (Matteüs 5, 39). Wie ooit overspel meemaakte, hoeft een nieuwe partner daarop niet af te rekenen. Wie als kind misbruikt werd door een geestelijke, hoeft de huistaakbegeleiding van een parochiemedewerker niet automatisch verdacht te vinden. En een slachtoffer van Hamas hoeft niet in elk Palestijns kind een potentiële terrorist te zien. In nieuwe ontmoetingen mag “de andere wang” worden aangeboden, een basishouding die zich niet laat determineren door het geleden kwaad. Ook misbruikslachtoffer Staf Van Pelt ziet een toekomst voorbij de machtsspelletjes die hem en zijn lotgenoten aan een traumatisch verleden kluisteren (zie Tertio nr. 1.245-1.246 van 20/12/’23): “Godvergeten heeft iets in de wereld gezet; daders en slachtoffers moeten nu met elkaar aan het werk.” Het kan ons voornemen zijn voor 2024, dat we met elkaar wijs de weg van onze gebreken en kwetsuren gaan, al moeten we dat “tot zevenmaal zeventigmaal” herhalen.