2_3-Hertmans-Stefan-©-Thomas-Andenmatten-afgekocht_3

Stefan Hertmans pleit voor nieuwe sociale bewegingen die de partijpolitiek overstijgen: “Electorale angst maakt de politieke klasse kleinmoedig.” © Thomas Andenmatten

“Het nieuwe komt met horten en stoten, nooit als een openbaring”

Op de statige schrijftafel van Stefan Hertmans staat het eerste proefexemplaar te schitteren in al zijn eenvoud: zijn verzamelde essays, weldra in de boekhandel. Vijftien centimeter denken en schrijven door een van Belgiës meest bejubelde publieke stemmen. “Ik durfde er eerst niet naar te kijken, zo intimiderend vond ik het”, lacht Hertmans. Bij zijn essay Verschuivingen, net één jaar oud, wil hij in afwachting graag nog eens stilstaan.

Stefan Hertmans beheerst de literaire genres als geen ander: zijn poëzie, romans en essays mogen steevast rekenen op applaus, en niet alleen bij de converted – zijn brede schare linkse intellectuele vrienden. Uit alle ideologische hoeken krijgen zijn woorden bijval. Daar zijn de intellectuele eerlijkheid, het genuanceerde spreken en de bereidheid om met andersdenkenden in gesprek te gaan niet vreemd aan. Toch noemt de schrijver een kat een kat. In Verschuivingen fileert Hertmans haarfijn de drie grote crisissen van deze tijd: klimaatverandering, de neoliberale wereldorde en migratie. “De tijdgenoot weet niets”, citeert hij in zijn aanvangszin de Duits-joodse auteur Victor Klemperer. Toch pent Hertmans daarna 200 bladzijden vol. “Schrijven is niet zeggen wat je weet, maar hardop nadenken. De vragende wijs is voor mij de basis van het essay”, legt hij die schijnbare contradictie uit. “We leven in het ‘niet meer’, maar zijn nog niet in de nieuwe wereld beland. Daarom kan ik niet ophouden met denken en vragen te stellen.”