“Ik veroordeel u niet”

Stel het je eens voor: in je dorp raakt bekend dat je partner het bed indook met iemand anders, waarop een moreel verontwaardigde meute van je overspelige wederhelft een te verdelgen monster maakt. Alsof haar dat toekomt. Daarna zegt een vreemde voorbijganger aan je ontrouwe metgezel: “Ik veroordeel u niet.” Ook dan kun je je afvragen wat iemand bezielt om in jouw plaats uitspraken te doen. Het Johannesevangelie vertelt dat eigenaardige verhaal. Jezus redt een overspelige vrouw van steniging en veroordeelt haar niet. Intussen blijft de stem van de bedrogen echtgenoot ongehoord.

Kakofonie
De voorbije weken klonken veel meningen over televisiemaker Bart De Pauw, de vrouwen die hem van grensoverschrijdend gedrag beschuldigen en zijn echtgenote. Of alle betrokkenen zichzelf nog horen in de kakofonie van oordelen, is twijfelachtig. Zoals het koor in een Griekse tragedie, vertolken opiniemakers eerder sociale verzuchtingen dan de stem van de personen over wie ze zich uitlaten. De vrouwen kregen heel wat bagger over zich heen, niet enkel van misogyne mannen. Ook volgens sommige van hun seksegenoten gedroegen ze zich als manipulatieve verleidsters, bedreigingen voor de stabiliteit van gezin en samenleving.

Experimenteerdrift
Eeuwenlang benadrukte de Kerk vooral het potentieel sociaal ontregelende karakter van de menselijke seksualiteitsbeleving. Dat blijkt uit het dossier over Kerk en seksualiteit in dit nummer. Met name vrouwelijke erotiek was de kop van Jut die moest worden getemd. Maar de menselijke seksualiteit laat zich niet begrenzen tot een functionele voortplantingsdaad. Anders dan bij de meeste dieren, is ze niet afhankelijk van een paringsseizoen. Vrijend communiceren mensen dat ze intens van elkaars gezelschap genieten, zonder meteen ook kinderen te willen. Dat vrije liefdesspel krijgt vandaag alle ruimte en gaat soms gepaard met bedenkelijke experimenteerdrift. Een recente bevraging wijst bijvoorbeeld op de toenemende populariteit van wurgseks. Ook 31 procent van de Belgische jongeren heeft er ervaring mee.

Grenzen
De seksuele moraal van de Kerk is vaak verstikkend, maar ook een permissief klimaat kent ketens, zoals verslavingen. In de chaos die met het vervagen van taboes gepaard gaat, groeit het verlangen naar controle en nieuwe grenzen. Dat resulteert enerzijds in een bureaucratisering en juridisering van de leefwereld, en anderzijds in obsessief identiteitsdenken. Zelfs voor genderfluïde personen bestaan duidelijk definieerbare termen als queer. Daarnaast trekken schandalen rond mediafiguren morele lijnen, met heldere verschillen tussen boosdoeners en slachtoffers. Dat maakt de wereld een stuk overzichtelijker. Je kunt De Pauw verguizen als onverbeterlijke narcist en zijn echtgenote als naïef wicht, of hem vergeven als een zwakke man die door een sterke vrouw wordt bijgestaan. De vrouwen die hem aanklagen zijn dan ofwel willoze slachtoffers, ofwel gewiekste manipulators, en dat is tweemaal seksistisch, tweemaal ontmenselijkend.

Verantwoordelijkheid
“Ik veroordeel u niet”, zegt Jezus tegen de overspelige vrouw. Dat wil niet zeggen dat hij haar vergeeft. Het komt buitenstaanders niet toe om te vergeven, noch om los van rechtspraak te oordelen. Op het mediaforum spreekt De Pauw voor de enen woorden van rechtmatige verdediging, voor anderen van gebrekkig schuldinzicht. Ook hij verliest stukjes menselijkheid in de polariserende karikaturen die van hem worden gebeiteld. Roddelaars smoren de stem van de ziel, ook die van zichzelf. “Zo vaak ik onder de mensen ben geweest, ben ik minder mens teruggekomen”, schrijft Thomas Kempis in De navolging van Christus. “Wie tot de innerlijke dingen wil komen, moet met Jezus zich ver houden van de menigte.” Wie zich onttrekt aan groepsoordelen geeft dan toch misschien de passende reactie bij gebroken relaties. Voorbij trial by media en zelfs gewone rechtspraak maakt Jezus ruimte voor het ongehoorde innerlijk, waar mensen waarachtig verantwoordelijkheid kunnen opnemen voor hun daden, en voor elkaar.