Oorlogsretoriek en vrede

Op 26 december 2023, tweede kerstdag, overleed Lionel Vandenberghe. Vele jaren was hij mijn collega aan de Antwerpse UFSIA. In de jaren 1990 trachtte hij als voorzitter van het IJzerbedevaartcomité de Vlaamse Beweging een andere richting uit te sturen. Hij liet de oude leuze ‘Zelfbestuur-Nooit meer oorlog-Godsvrede’ hertalen in ‘Vrede-Vrijheid-Verdraagzaamheid’ en transformeerde de IJzertoren tot een Europees vredesmonument. Door van de vredesgedachte een speerpunt te maken, wilde hij de verworven Vlaamse autonomie een concrete inhoud geven. Vandenberghes ‘progressieve’ invulling leidde tot tweespalt in de Vlaamse Beweging. Het Vlaams Blok en de nog prille N-VA keerden zich resoluut tegen hem. Vandenberghe was voor de links-nationalistische partij Spirit vier jaar senator en verliet daarna de politieke arena. Wat is vandaag zijn erfenis? Wat blijft over van zijn aandacht voor de vredesproblematiek? Dat overdacht ik tijdens zijn piëteitsvolle uitvaart. Is het naïef over vrede te blijven spreken nu in Gaza en Oekraïne het einde van de oorlog nog lang niet in zicht is en de oorlogsretoriek overal aan kracht toeneemt?

Antiwoke
Terwijl er dagelijks onschuldige doden vallen, wordt elk woord door politici en diplomaten gewikt en gewogen en in de media veroordeeld of toegejuicht. Polarisering voert de boventoon. Gebakkeleid wordt over alles en nog wat. Over het juridische en semantische verschil tussen genocide en oorlogsmisdaden. Over het verschil tussen kritiek op de Israëlische politiek en antisemitisme. Over de dubbelzinnige houding van de VS en Europa. Zelfs de woke-discussie wordt erbij gesleept. Antiwoke vindt dat ‘woke’ de Palestijnse kaart trekt en Israël viseert. Ogenschijnlijk is het eenvoudig. De aanval van Hamas en de inval van Poetin dienen onvoorwaardelijk veroordeeld en het tegenoffensief van Israël en het verweer van Oekraïne zijn daarom gerechtvaardigd. Daarna wordt het moeilijker. Wat zijn de dieperliggende oorzaken en hoe die aan te pakken? Hoever mag een tegenoffensief reiken, wanneer wordt het ‘disproportioneel’ (een akelig woord, alsof achter cijfers geen mensen schuilen)? En vooral, hoe kan vrede dichterbij komen?