Het is haast een metafoor van onze tijd: we laten ons vaak leiden door niet-gecheckte info en lopen mee met hypes. Maar plots zitten we dan vast in een kloof, in duisternis en kou. Of we dansen zorgeloos rond een podium dat de dag voordien in vlammen opging: het sprookje van Tomorrowland bleek uit niets anders dan uiterst brandbare isomo te bestaan. Bovendien raken we afgestompt door de tsunami van slecht nieuws over oorlogen, bosbranden en de klimaatopwarming die niet meer te stoppen is.
Exit spiritualiteit
De jaren zeventig van de vorige eeuw namen afscheid van de gevestigde godsdiensten. Tegelijk werd binnen en buiten religies druk gezocht naar een nieuwe spiritualiteit. Die zoektocht lijkt uitgedoofd. New Age is haast volledig verdwenen. Vernieuwers binnen de katholieke spiritualiteit als Anselm Grün en Henri Nouwen bleken bevrijdend voor een generatie gelovigen die moeite hadden met de steriele vroomheid en de perfectionistische moraal die ze in hun jonge jaren hadden ondergaan, maar spreken niet direct nieuwe generaties aan.
Ondertussen is er in Frankrijk heel wat te doen over ‘la nouvelle vague catho’. Jongeren blijken steeds meer geïnteresseerd in traditionele riten van de Kerk. De 17.800 volwassenen die zich vorig jaar in ons land lieten dopen, waren een graadmeter voor de belangstelling: het waren grotendeels jonge mensen. Een goede 20.000 jongeren namen ook deel aan de bedevaart naar Chartres. Daar werd de mis tot vorig jaar nog volgens de Tridentijnse ritus gecelebreerd. Dat zorgde voor controverse, want onder druk van het Vaticaan werd dat dit jaar verboden. Dat veroorzaakte heel wat protest bij de jongeren. Ook nog dit jaar kenden verschillende kerken ter gelegenheid van Aswoensdag een massale toeloop, nadat jonge influencers daartoe hadden opgeroepen.
Oppepper
Wat drijft deze jongeren? Specialisten zien een toenemende nood aan spirituele verankering in een onstabiele wereld. Daarnaast hebben nogal wat jongeren problemen met hun zelfbeeld. Geloof is voor hen vaak een “oppepper” waardoor ze zelfzekerder worden. Ze voelen zich niet thuis in de hedendaagse fluïde visies op gender en relaties. Ze vinden in de traditionele kijk van de Kerk de waarden die ze zelf zoeken: een huwelijk, kinderen… Nog een factor: het identitaire aspect. De sterke religieuze identiteit die moslims opbouwen, stimuleert sommige jongeren om hun eigen wortels te herontdekken.
Die voor oudere generaties verrassend conservatieve reflex is niet zonder problemen. Ze wordt uiteraard gretig gerecupereerd door extreemrechts en door merkwaardige figuren als miljardair en katholiek ondernemer Pierre-Edouard Stérin. Die beoogt met zijn Périclès-project “waarden” en de vereniging van “rechtse krachten”. Ook de conservatieve vleugel binnen de Kerk, die overigens een kleine minderheid blijft, juicht vanzelfsprekend. Voor hen is deze hausse van het traditionele katholicisme geen terugkeer naar het verleden, maar een verzet tegen een gedesoriënteerde wereld. Omdat dit jongeren aantrekt, is – volgens hen – traditie de toekomst.
Tekenen van de tijd
Net omwille van die recuperatie is het belangrijk dat we dit fenomeen bij jongeren – dat zich in mindere mate ook hier in Vlaanderen afspeelt – niet afserveren. Integendeel, het is een kans tot verdiepte dialoog. De kerkgemeenschap heeft er alle belang bij te onderzoeken welke tekenen van de tijd in deze beweging zitten. Laat ons niet de fout maken om de motieven te verwerpen van waaruit deze jongeren hun heil in de traditioneel-conservatieve richting zoeken! Etiketten plakken zou gelijk staan met in de val trappen van de polarisatie die onze recente kerkgeschiedenis zo diep heeft geschaad.
De drijfveren van de jongeren vertellen ons veel over hun nood aan houvast. Oudere generaties – die de grootste groep is in de Kerk en haar ook leiden en dragen – hebben een dwingend en steriel systeem terecht willen afschudden. Jongeren hebben die situatie en daaraan gekoppelde polarisatie nooit gekend. Daarom moeten we oppassen om hen in het model conservatief/progressief te willen stoppen. Om het Ignatiaans uit te drukken: de onderscheiding van de geesten is wezenlijk.
“Laat ons niet de fout maken om de motieven te verwerpen van waaruit deze jongeren hun heil in de traditioneel-conservatieve richting zoeken”
Zoekende jongeren kunnen hun motieven in dialoog met de kerkgemeenschap exploreren en zo de kern van hun verlangen ontdekken. Ze kunnen oudere gelovigen stimuleren om de kracht van de traditie te herontdekken. Er zijn namelijk vele wegen om geloof te beleven.
Meer opinies van
Johan Van der Vloet
